عقد صلح آثار و شرایط آن
ارسال شده توسط وکیل پایه یک دادگستری در ۱۴۰۱-۰۲-۱۶
برای اینکه بدانیم عقد صلح آثار و شرایط آن چیست در این مطلب همراه ما باشید. صلح در فقه و حقوق ایران نوعی عقد لازم است که در آن دو طرف، توافق بر امری می‌کنند که عنوان آن امر از عقود معروف از قبیل بیع، رهن، اجاره و امثالهم نباشد. صلح در لغت به معنای سازش، آشتی کردن، توافق کردن، پیمانی که بر حسب آن دعوایی را حل و فصل کردن و پیمان تسلیم است. عقد صلح در اصطلاح به معنای تراضی و تسالم بر امری است.صلح گاهی برای رفع اختلافات موجود یا برای جلوگیری از تنازع احتمالی آینده صورت میگیرد یا به‌جای یکی از عقود معاملاتی به‌کار می‌رود.
انواع صلح
۱- صلح به منظور رفع تنازع (صلح دعوی): که همان تراضی طرفین برای پایان دادن به دعوی است.
۲- صلح در مقام معامله: که عبارت از صلحی است که به صورت عرفی جایگزین عقود دیگر میشود. صلح به طور معمول دارای معوض است اما ضرورتی ندارد که ارزش دو عوض با هم برابر باشد، هر گاه عوض نابرابر و ناچیزی در صلح تعیین شود، چنین صلحی (صلح محاباتی) نیز نامیده میشود.
عقد صلح به جای چه عقودی قرار میگیرد؟
دراین قسمت عقد صلح آثار و شرایط آن در خصوص اینکه به جای چه عقودی قرار میگیرد بیان میشود.
عقد صلح به صورت فرعی میتواند به جای عقود زیر قرار گیرد:
۱- عقد بیع (انتقال عین به عوض معلوم).
۲- عقد اجاره (انتقال منفعت به عوض معلوم).
۳- عقد عاریه (انتقال منفعت بدون عوض).
۴- هبه (انتقال مالکیت بدون عوض معلوم).
۵- ابراء (اسقاط دین).
مبنای مشروعیت عقد صلح چیست ؟
در مورد مبنای مشروعیت صلح تنها به آیه‌ای از قرآن کریم استناد میشود که می‌فرماید: «وَ اِنِ امْرَاَهٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا اَوْ اِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَیْهِمَا اَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَ الصُّلْحُ خَیْرٌ؛و اگر زن از شوهرش، سرکشی یا روگردانی ببیند، گناهی بر هر دوی آن‌ها نیست که در بین خود به خوبی، آشتی برقرار سازند و آشتی کردن بهتر است»
چه شرایطی برای صحت عقد صلح لازم است؟
در ادامه ابن مبحث که عقد صلح آثار و شرایط آن چیست به این مطلب میرسیم که عقد صلح زمانی صحیح است، که دارای شرایطی باشد. این شرایط عبارتند از:
اهلیت طرفین
بنابر ماده ۷۵۳ ق. م «طرفین صلح باید دارای اهلیت باشند». بنابراین صلح مجنون و صغیر غیر ممیز باطل است و صلح سفیه و صغیر ممیز غیر نافذ است و با تنفیذ سرپرست ایشان نافذ و معتبر است.
مالیت داشتن مورد صلح
صلح نسبت به مالی که مالیت ندارد یا منفعت عقلائی و مشروع ندارد، باطل است. بطور مثال اگر صلح به چیزی انجام شود که در جامعه قیمتی برای آن نیست این صلح باطل است مثلا صلح به یک تن میوه که فاسد شده باشد
موضوع صلح
جهت عقد صلح که در هنگام عقد مورد تصریح قرار میگیرد، حتما باید مشروع باشد و الا عقد صلح صحیح نیست.در این خصوص اینگونه مثال میزنیم که در زمان انعقاد عقد طرفین نباید دلیل انعقاد را امری نامشروع قرار دهند و آن امر را صریحاً نیز اعلام کنند.برای مثال الف به ب بگوید این اتومبیل را به تو صلح مینمایم که با آن مواد مخدر جابجا کنی!!!
قصد و رضا
طرفین عقد صلح باید دارای قصد انشاء باشند. فقدان قصد در هر یک از دو طرف باعث بطلان عقد خواهد بود و فقدان رضا بنا بر ماده ۷۶۳ ق. م که می‌گوید: «صلح به اکراه نافذ نیست» سبب عدم نفوذ معامله می‌باشد.
برای مثال اگر طرف در واقعیت امر (در باطن) قصد داشته اتومبیل را بفروشد اما در ظاهر عقد صلح جاری شده باشد چون دارنده اتومبیل قصد نداشته صلح کند عقد باطل است . در خصوص اکراه نیز مثل اینکه طرف از ترس از ذست رفتن آبروی خانوداه اش اتومبیل خود را به ب صلح کند.
بطلان صلح دعوی مبتنی بر معامله باطل در خصوص عقد صلح آثار و شرایط آن
ماده ۷۶۵ ق. م مقرر می‌دارد: «صلح دعوی مبتنی بر معامله باطله باطل است ولی صلح دعوی ناشی از بطلان معامله صحیح است». پس مطابق قسمت اول این ماده در صورتی که مبنای صلح معامله باطلی باشد صلح باطل است، مثلا یکی از دو طرف معامله‌ای، مدعی مغبون شدن در معامله شود و بخواهد آن را فسخ کند ولی طرف دیگر معامله، برای جلوگیری از اعمال فسخ با این شخص صلح کند و سپس معلوم شود که معامله اولی باطل بوده، در اینجا عقد صلح مزبور نیز باطل است زیرا منشاء این عقد صلح معامله‌ای بوده که طرفین با تصور به اعتبار آن و برای جلوگیری از انفساخ آن مبادرت به عقد صلح کردند در حالی که آن معامله از نظر حقوقی در واقع وجود نداشته است.
دارای عوض بودن
صلح میتواند معوض یا غیر معوض باشد. هر دو نوع آن لازم خواهد بود.
شفعه
در عقد صلح حق شفعه وجود ندارد هر چند که صلح در مقام بیع منعقد شده باشد. مثلا اگر یکی از دو شریک سهم خود را از مال غیر منقول قابل تقسیمی در برابر مبلغی به شخص ثالث صلح کند، شریک دیگر نمی‌تواند این مورد از معامله را اخذ به شفعه کند زیرا شفعه از آثار مخصوص بیع است و قابل تسری به معاملات دیگر، حتی صلحی که نتیجه بیع را دارد نمی‌باشد.
روش های اثبات صلح
ماده ۱۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر نموده است:
سازش بین طرفین یا در دفتر اسناد رسمی واقع می شود یا در دادگاه و نیز ممکن است در خارج از دادگاه واقع شده و سازش نامه غیر رسمی باشد.
اگر سازش نامه غیر رسمی باشد و در خارج از دادگاه صورت بگیرد طرفین می بایست در دادگاه حاضر شوند و به صحت آن اقرار نمایند. اقرار طرفین در صورتجلسه نوشته شده و به امضای قاضی دادگاه و طرفین می رسد. در صورتی که طرفین بدون وجود هیچ گونه عذر موجهی در دادگاه حاضر نشوند، قاضی دادگاه بدون توجه به سازش نامه، رسیدگی را ادامه می دهد.
هم چنین در صورتی که سازش در دفاتر اسناد رسمی واقع شده باشد، دادگاه ختم رسیدگی را اعلام می نماید مضاف بر اینکه اگر موضوع سازش، انتقال یا اسقاط حق در مورد اموال غیر منقول باشد، به استناد مواد ۴۷ و ۴۸ قانون ثبت اسناد و املاک، ثبت چنین اسنادی می بایست در دفاتر اسناد رسمی ثبت گردد.
صلح عمری چیست؟
صلح عمری به معنای این است که فردی بخواهد بخشی از املاک و دارایی خود را به فردی واگذار نماید اما تا زمانی که در قید حیات است، تمام اختیارات راجع به ملک و استفاده از آن را برای خود، نگه دارد. مانند پدر یا مادری که در زمان حیات، ملک خود را به فرزند یا فرزندانشان صلح می نمایند اما استفاده و بهره برداری از ملک را تا زمانی که در قید حیات هستند برای خودشان محفوظ می دارند و فرزند یا فرزندان بعد از فوت آنان میتوانند هر دخل و تصرفی در ملک بنمایند.
تعریف عمری در ماده ۴۱ قانون مدنی بیان شده است:
“عمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.”
معرفی وکیل
حسین یاوری وکیل پایه یک دادگستری کارشناس ارشد حقوق خصوصی
وکیل بانک انصار سابق،شرکت دربند تهران در اصفهان، شرکت آریانوش زاگرس،شرکت کشت و گلزار صنعت
که بیش از ۸۰۰ پرونده را در زمینه های حقوقی , کیفری , خانواده , ملکی را انجام داده
و موفقیت های زیادی نیز در این خصوص کسب کرده است میتواند یکی از گزینه های مناسب برای انجام مشکلات حقوقی شما باشد.
جهت دیدن رزومه وی و نمونه آرایی که توسط وی اخذ گردیده میتوانید همین موارد را اینترنت سرچ نموده تا به شخصه به این موضوع اطمینان پیدا کنید.
آدرس ایشان : اصفهان روبروی دادگستری کل-مجتمع وکلای دادمهر-طبقه ۴ -واحد۴۴
شماره تماس:۰۹۱۳۳۹۴۰۴۳۰