عقد هبه، آثار و شرایط آن

در این مطلب تلاش می کنیم بیان نماییم عقد هبه، آثار و شرایط آن چیست؟آیا هبه انواعی دارد؟ آیا میتوان از هبه نمودن منصرف شد و ….«هبه» عبارت است از خارج ساختن مال از ملک خود و به ملک دیگری در آوردن آن به طور رایگان و آن قراردادی است که به ایجاب و قبول احتیاج دارد، به هر لفظی که مقصود را برساند.

به زبان دیگر هبه در لغت به معنای بخشیدن و دادن چیزی به کسی بدون عوض است و در اصطلاح حقوقی نیز بدان معنا است که واهب((هبه کننده)) آن چیزی را که ملک خودش است، رایگان و بلاعوض به دیگری انتقال بدهد. به هبه عطیه و نحله نیز می‌گویند. هبه به خویشاوندان هبه و بخشش به خویشاوندان …

نام قانونی طرفین در عقد هبه چیست؟

به هبه کننده «واهب»، به هبه شده «موهوبٌ له» و به مال مورد هبه «عین موهوبه» گفته می‏شود.

ویژگی های عقد هبه کدامند؟

عقود از جنبه‌های گونان تقسیم می‌شوند که یکی این جنبه ها تقسیم عقود به عقود رضایی،عینی و تشریفاتی است و در عقود عینی قبض مورد معامله نیز شرط است. هبه در کنار وقف و رهن یکی از عقود عینی است.بنا به قانون مدنی ایران و نظر عموم فقها شرط قبض مال، شرط صحت عقد است یعنی بدون آن مالکیت مال موهوبه از واهب به متهب منتقل نمی‌شود.از جنبه دیگر عقود به عقود معوض و بلاعوض تقسیم می شوند که هبه از عقود بلاعوض است.

به دلیل آنکه هبه از عقود جایز است واهب امکان بازگشت از هبه را ولو بدون رضایت متهب (گیرنده مال) دارد که اصطلاحا به این امر رجوع از هبه گفته می شود.

آیا امکان رجوع و منصرف شدن از هبه کردن مال به دیگران وجود دارد؟

مطابق قانون مدنی اصل بر این است که واهب ((شخصی که هبه میکند)) میتواند منوط بر اینکه آن چیزی که هبه نموده شرایطی را داشته باشد از هبه رجوع نماید این شرایط عبارتند از :

۱- عین موهوبه موجود باشد. ۲- حق رجوع واهب از بین نرفته باشد.
چنانچه عین مال از بین رفته باشد، دیگر امکان رجوع وجود نخواهد داشت.

چه استثنائاتی در رجوع از هبه وجود دارد که امکان رجوع از آن را منتفی میکند؟

۱- بخشش به خویشاوندان باشد مثل پدر و مادر.
۲- واهب مال را «قربه الی الله » بخشیده باشد.
۳- هبه معوض باشد؛ اگرچه متهب، عوض خیلی کمی به واهب داده باشد.
۴- مال موهوبه به حال خود باقی نمانده باشد. بلکه تمام یا بعضی از آن به کلی تلف شده یا صورت آن تغییر کرده باشد. مانند پارچه‌ای که دوخته شده یا غذایی که خورده شده باشد؛ یا این که متهب، مال را به دیگری انتقال داده باشد.
۵- واهب بعد از تحویل عین موهوبه از دنیا برود یا متهب بعد از تحویل گرفتن فوت کند.

یک شرط مهم برای صحت عقد هبه

در ادامه مبحث عقد هبه،آثار و شرایط آن یک سوال پیش می آید : شرط مهم صحت عقد هبه برای اینکه بتوانیم بگوییم عقد هبه صحیحاً واقع شده است بجز شرایط مندرج در ماده ۱۹۰ قانون مدنی یک شرط اساسی دیگر نیز لازم است رعایت شود و آن عبارت است از اینکه قبض و اقباض انجام بگیرد. بنابراین، اگر پس از عقد هبه و پیش از قبض و اقباض، واهب یا موهوبٌ له بمیرد، عقد هبه به هم می‏‌خورد و مال به واهب یا وارثان او بر می‏گردد.

اقسام هبه

هبه بر دو نوع معوض و غیرمعوض است:
نوع نخست هبه، معوض است که واهب در هنگام عقد با متهب شرط کند در عوض چیزی که به او می‌دهد، او نیز عوض آن را رایگان به واهب بدهد یا این که متهب بدون شرط واهب، چیزی در مقابل هبه‌ای که گرفته است به طور رایگان به واهب بدهد.
مورد دوم هبه، غیرمعوض است که در این نوع، واهب در هنگام عقد هبه، شرط پرداخت عوض بر متهب نکرده باشد و متهب هم چیزی در عوض هبه به واهب پرداخت نکند.

هبه عقد لازم است یا جایز؟

هبه عقدی جایز است، به این معنا که هر یک از طرفین می‌توانند آن را بهم بزنند، مگر در چند مورد که هبه لازم می‌شود و واهب نمی‌تواند آن را بهم بزند و عین موهوبه را پس بگیرد که در قسمت استثنائات ذکر گردید.

سوال و جواب در خصوص هبه مهریه

گاهی مشاهده می‌شود که زنی، مهریه خود را به همسرش هبه کرده است. پرسشی که در این خصوص مطرح می‌شود، این است که ‌آیا زنی که مهر خود را به همسرش هبه کرده است، می‌تواند از هبه خود رجوع و مهر خود را به صورت مجدد مطالبه کند یا خیر؟
در این زمینه، سه حالت باید از یکدیگر تفکیک شود. حالت نخست، زمانی است که زوجه در خصوص مهریه، ما فی‌الذمه زوج را ابرا می‌کند و می‌گوید که از نظر من، تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت؛ این بیان باعث می‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به طور کلی ساقط شود.حالت دوم، زمانی است که زوجه در قبال طلاق، مهریه خود را به شوهر بذل می‌کند. بذل مهر در طلاق‌های خلع و مبارات انجام می‌شود، به این صورت که زن با پرداخت مالی به شوهر، از او می‌خواهد که طلاقش دهد. اگر زن در ایام عده طلاق از بذل خود رجوع کند، طلاق ملغی و کان‌لم‌یکن خواهد شد. حالت سوم، زمانی است که زوجه مهریه خود را به زوج هبه می‌کند. به این بیان که می‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم؛ در این حالت است که همانند سایر اشکال هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به طور کلی از بین نمی‌رود؛ چرا که زن می‌تواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه کند

معرفی وکیل

حسین یاوری وکیل پایه یک دادگستری کارشناس ارشد حقوق خصوصی وکیل بانک انصار سابق،شرکت دربند تهران در اصفهان، شرکت آریانوش زاگرس،شرکت کشت و گلزار صنعت که بیش از ۸۰۰ پرونده را در زمینه های حقوقی , کیفری , خانواده , ملکی را انجام داده و موفقیت های زیادی نیز در این خصوص کسب کرده است میتواند یکی از گزینه های مناسب برای انجام مشکلات حقوقی شما باشد چرا که اطلاعات کاملی در خصوص عقد هبه،آثار و شرایط آن دارند.

جهت دیدن رزومه وی و نمونه آرایی که توسط ایشان اخذ گردیده میتوانید همین موارد را در اینترنت سرچ نموده تا به شخصه به این موضوع اطمینان پیدا کنید.

آدرس ایشان : اصفهان روبروی دادگستری کل-مجتمع وکلای دادمهر-طبقه ۴ -واحد۴۴

شماره تماس: 09133940430