چگونه دعوای خلع ید مطرح کنیم
ارسال شده توسط وکیل پایه یک دادگستری در ۱۳۹۹-۰۱-۰۴
برای اینکه بدانیم چگونه دعوای خلع ید مطرح کنیم ابتدا باید نکاتی را بدانیم که در زیر توضیح داده میشود
دعوی خلع ید دعوایی است که خواسته آن ، انتزاع ید عدوانی یا غاصبانه متصرف عدوانی از ملک غیر منقول است که از سوی مالک ملک اقامه می شود . به عبارتی دیگر در دعوی خلع ید مالک ملک مدعی است که ملک او عدواناً به وسیله شخص دیگری تصرف شده است و یا ملکی را که خوانده با اجازه او تصرف کرده ، علیرغم عدم استحقاق بر ادامه ید ، از رفع ید از آن خودداری می ورزد . از آنجایی که دعوی خلع ید از مهمترین و شایع ترین دعاوی مربوط به مالکیت است باید بدانیم وجود چه شرایطی برای طرح این دعوا لازم است و بدانیم چگونه دعوای خلع ید مطرح کنیم.
شرایط لازم برای طرح دعوای خلع ید
دعوی خلع ید الزاماً نسبت به مال غیر منقول قابل طرح است .
پس هرگاه فردی بر مال منقول دیگری بدون اذن یا اجازه مسلط شود دعوی خلع ید قابلیت استماع نخواهد داشت.
۲) بدون اذن واجازه بودن ید مدعی علیه (( متصرف فعلی ملک))
مطابق با ماده ۳۰۸ قانون مدنی لازمه طرح دعوی خلع ید و رسیدگی به آن ، وقوع غصب است . منظور از ید دست اندازی به مال دیگری نیست بلکه مراد حاصل شدن تسلط و استیلاء عرفی است .
استیلاء بر مال غیر ممکن است به مباشرت باشد یا با واسطه .پس هرگاه الف به امر و دستور دیگری در خانه ای سکونت ورزد ، آمر را باید غاصب شمرد.
گاهی ممکن است ملک توسط فردی تصرف شود و او عین یا منافع آن را به دیگری واگذار نماید .
مثالی در خصوص توضیح فوق
اگر ملکی توسط الف غصب شود اما توسط او به ب و ج منتقل می گردد یا اجاره داده شود . در چنین موردی ضروری است که دعوی خلع ید علیه هر دو شخص مذکور مطرح گردد .
دادگاه رسیدگی کننده به دعوی خلع ید باید با دلایل لازم مبنای تصرف مالک را احراز نماید .
در بسیاری از موارد ممکن است خواهان مالکیت خود را به اثبات برساند.
اما به علت عدم انجام مقدمات نتواند دلیلی برای اثبات تصرف خوانده در ملک مورد نظر به دادگاه ارائه نماید.
۳) مالکیت خواهان بموجب سند رسمی باشد یا بر اساس حکم قطعی مالکیت وی محرز شده باشد.
گفته شد دعوی خلع ید یا غصب ، دعوی است که از طرف مالک بر متصرف مالی اقامه می شود.
لذا ضروری است ابتدا خواهان مالکیت خود بر مال موضوع دعوی را ثابت نماید.
اگر خواهان مالک نباشد ذینفع دعوا محسوب نمی شود و بعلت ذینفع نبودن قرار رد دعوا صادر خواهد شد .
حال باید بدانیم که برای طرح دعوی خلع ید خواهان چگونه باید ملکیت خود را ثابت کند و در واقع از نظر رویه قضائی مالک کیست ؟
در بحث مالکیت خواهان در دعوی خلع ید توجه به رای وحدت رویه دیوان عالی کشور به شماره ۶۷۲ مورخ ۱/۱۰/۸۳ و مواد ۴۶ و ۴۷ و به ویژه ۲۲ قانون ثبت ضروری می باشد .
مطابق با این رای وحدت رویه «خلع ید از اموال غیر منقول فرع بر مالکیت است ، بنابراین طرح دعوی خلع ید از زمین قبل از احراز و اثبات مالکیت قابل استماع نیست .
از طرفی به موجب نظریه شماره ۲۱۸۶/۷ مورخ ۸/۳/۱۳۷۹ اداره حقوقی قوه قضائیه وجود رای قطعی دادگاه بر اصالت سند یا رای قطعی صادره بر الزام فروشنده به انتقال ملک ، کافی برای طرح دعوی خلع ید علیه متصرف می باشد .
همانطور که ذکر شد در مواد ۴۶ و ۴۷ قانون ثبت صراحتاً حکم به الزام به ثبت اسناد راجع به عقود ، شامل عین و منفعت ملک می شود.
قانونگذار برای نقل و انتقال منافع هم تنظیم سند رسمی را الزامی دانسته است اما در مورد مالکیت بر منافع حاصل از عقد اجاره یک استثنای قانونی وجود دارد که براساس آن سند عادی هم می تواند مثبت مالکیت بر منافع ناشی از عقد اجاره باشد .
درست است که قانون ثبت تنظیم سند رسمی انتقال منافع املاک را ضروری دانسته ، اما قانون روابط موجر و مستاجر که نسبت به قانون ثبت قانون خاص و موخرالتصویب است، سند عادی را برای ساماندهی روابط استیجاری ، قانونی و قابل پذیرش دانسته است .
لذا در مورد روابط استیجاری می توان مستند به سند عادی ، مالکیت بر منافع را اثبات و دعوی خلع ید مطرح نمود.
البته مشروط بر اینکه قرارداد اجاره منقضی نشده باشد .
توضیحات فوق مشخص نمود که چگونه دعوای خلع ید مطرح کنیم و شرایط لازم برای طرح این دعوا چیست!
شاید سوال بسیاری در خصوص اینکه چگونه دعوای خلع ید مطرح کنیم در ذهن شما وجود داشته باشد.
و یا بسیاری از کلمات بکار برده شده در متن برای شما نامفهوم و سخت باشد.
به همین جهت به شما توصیه میگردد قبل از هر اقدامی به وکیل متخصص در این زمینه مراجعه نمایید.
هر سوالی دارید بپرسید و در صورت فراهم بودن شرایط اقدام به مطرح نمودن این دعوا نمایید.
چه بسا مساله که مشمول خلع ید میدانید شامل این عنوان نباشد و مثلا مشمول تخلیه یا تصرف عدوانی گردد.