نحله به چه معناست و نکات حقوقی مرتبط با آن

نحله به چه معناست

کلمه نحله در لغت به معنای بخشش و در اصطلاحات حقوقی به معنای مبلغی می باشد که دادگاه طبق شرایطی که تعیین شده زوج باید به زوجه بپردازد. بعضی از فقها نحله را همان مهریه می دانند و با استناد به آیه چهارم سوره نساء «واتواالنساء صدفاتهن نحله» مهریه را به بخششی از سوی مرد برای زن می دانند. اما در حال حاضر، نحله در صورتی شرعا و قانونا به زوجه تعلق می گیرد که شرایط تعلق اجرت المثل ایام زوجیت فراهم نباشد. پس ابتدا باید بدانیم اجرت المثل ایام زوجیت چیست که در صورت عدم تعلق آن، نوبت به نحله برسد.

حقوق مالی زن

حقوق مالی زن عبارت است از: مهریه (به محض وقوع عقد بر ذمه زوج قرار میگیرد). نفقه(بشرط تمکین)، اجرت‌المثل(بابت خدمات غیرتبرعی زن)، نحله(در صورت عدم اثبات اجرت‌المثل)، تنصیف دارایی و ارث میباشد.

نکات حقوقی مربوط به نحله

مطابق بند ب تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق، با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه زوج انجام داده است. همچنین وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌نماید. همچنین نحله در ماده ۵۸ قانون حمایت خانواده نیز مورد اشاره قانونگذار قرار گرفته است.

شرایط تعلق

تعلق نحله مثل تعلق اجرت المثل مشروط به تقاضای مرد برای طلاق است و نیز تقاضای مرد نباید ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی باشد. اگر به هر دلیل امکان تعیین اجرت المثل نباشد (مثل این که زن قصد تبرع و فعالیت رایگان داشته) نوبت به نحله می رسد و نسبت به تعیین آن اقدام می شود. بنابراین نمی توان هم اجرت المثل گرفت و هم درخواست پرداخت نحله کرد.

شرایط دریافت نحله به چه صورت است

برای دریافت نحله نیاز به وجود شروطی از قرار ذیل است:

1. طلاق نباید به درخواست زوجه باشد.
2. در طول زندگی مشترک و تا قبل از اقدام به دادخواست طلاق از جانب زوج، امکان مطالبه نحله وجود ندارد.

نحله و اجرت ‌المثل ایام زوجیت

نحله با اجرت‌ المثل ایام زوجیت قابل جمع نیست. بدین صورت که اگر اجرت‌المثل به هر دلیلی به زوجه تعلق بگیرد، دادگاه نمی‌تواند برای زوجه نحله تعیین نماید.

در این خصوص یک رأی اصراری از دادگاه دیوان عالی کشور وجود داشته که اشعار میدارد استحقاق زوجه نسبت به نحله منوط به عدم استحقاق زوجه نسبت به اجرت‌ المثل ایام زندگی مشترک است.

عدم نیاز به کارشناس در تعیین

در تعیین نحله برخلاف اجرت‌ المثل، نیازی به تعیین کارشناس نیست. و مبلغ را قاضی دادگاه با توجه به سنوات زندگی مشترک و کارهایی که زوجه انجام داده است. و خصوصاً تمکن و وسع مرد تعیین می نماید.

نحله در صورت عدم امکان تعیین اجرت‌ المثل

زمانی که امکان تعیین اجرت‌المثل برای زوجه به دلیلی فراهم نباشد. با توجه به مدت زمان زندگی مشترک و کارهایی که زن در طول زندگی انجام داده است. مبلغی بعنوان نحله برای او در نظر گرفته می‌شود. بعنوان مثال خانمی نتواند اثبات کند کارهای منزل به درخواست شوهر بوده یــا نتواند اثبات کند که تبرعی(مجانی) نبوده است. در اینصورت دادگاه خود مبلغی را تعیین میکند اگرچه ماهیت حقوقی آن بخشش است و این بخشش باید با رضایت شوهر باشد.

شرط بسیار مهم در استحقاق

از جمله شروط بسیار مهمی که در رابطه با استحقاق زن برای دریافت نحله وجود دارد آن است. که مرد باید دادخواست طلاق داده باشد و برای این دادخواست عذر موجهی وجود نداشته باشد. به بیان ساده‌تر، اولا در زمان زندگی مشترک نحله به زوجه تعلق نمی‌گیرد. و این حق صرفا مربوط به زمانی می باشد که مرد تقاضای طلاق داده باشد. ثانیا اگر زن از انجام وظایف زناشویی کوتاهی کرده و هر دلیل دیگری که از منظر دادگاه برای طلاق موجه محسوب شود، دیگر نحله به زن تعلق نخواهد گرفت.

عدم انجام کاری از سوی زوجه

نحله همانطور که راجب آن گفته شد، در واقع یک بخشش از جانب شوهر بوده و لازم نیست زن بابت دریافت آن کاری انجام داده باشد. به نوعی می توان گفت یک بخشش بلاعوض است. برخلاف اجرت ‌المثل ایام زوجیت که چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً بعهده وی نبوده است. و به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد. و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.